NotitiesFD20210514 Belgraver Opinie Laten we voor radicale ideeën eens naar de Zweden kijken
Edward Belgraver
Het artikel bespreekt de radicale ideeën van Zweden op het gebied van sociale zekerheid en werk. In Zweden is sociale zekerheid uniform voor alle inwoners, gefinancierd door belastingen, en de werkloosheidsuitkering is lager maar kan worden verhoogd door lidmaatschap van een vakbond. Dit systeem bevordert participatie en vermindert barrières voor werkgevers.
De ‘radicale ideeën’ van premier Mark Rutte vielen deze week wat tegen.
Hoe je het écht anders kunt doen, zien we in Zweden. Sociale zekerheid is daar voor alle inwoners hetzelfde georganiseerd, zonder onderscheid tussen werknemers en zelfstandigen. Dat maakt vast en flex geen stigma, maar gewoon twee verschillende werkvormen.
Sociale zekerheid wordt voornamelijk gefinancierd door belastingen, en voor een klein deel uit premies. Dit maakt loonkosten transparant, en daarmee creëer je draagvlak voor het systeem.
Ook de Zweedse blik op werkloosheid is volstrekt anders dan bij ons. Uitgangspunt is dat mensen op hun best zijn als ze deelnemen aan de maatschappij, want dat geeft een doel en een zinvol bestaan.
Op basis van deze visie staat inkomenszekerheid voorop en niet de uitkering. De werkloosheidsuitkering is in Zweden verrassend genoeg een stuk lager dan in Nederland. Door je bij een vakbond aan te sluiten en je te verzekeren, kun je die uitkering vervolgens substantieel verhogen. Vakbonden hebben er zo belang bij dat mensen werken en zijn hierin meer proactief dan de (meer reactieve) overheid. Bijna 80% van alle werkenden in Zweden is lid van een vakbond.
Voorts kent Zweden een centrale database voor alle werkzoekenden. Voor een uitkering ben je verplicht je hierin in te schrijven. Ook commerciële bemiddelingsbureaus zijn hierbij aangesloten, op basis van strikte regels. Het gevolg is dat vacatures snel en correct worden vervuld, waarbij mensen ‘gewoon’ bereid moeten zijn om passend werk te accepteren.
Bij ziekte heeft een inwoner van Zweden na 14 dagen recht op sociale zekerheid. Dat geldt voor álle werkenden. Een heel andere aanpak dan onze 730 dagen overbrugging door de werkgever bij het vaste contract. Het neemt barrières weg om mensen in dienst te nemen.
Kortom: Heldere, simpele regels die gelden voor iedereen, ongeacht de contractvorm. En werk staat altijd centraal.